Εισαγωγή
Η Διασφάλιση Ποιότητας μίας Μονάδας, Εκπαιδευτικής ή μη, εξασφαλίζει ότι η Μονάδα είναι δεσμευμένη στην συνεχή βελτίωση της. Επομένως, ακόμη και αν δεν είναι θεσμοθετημένη και νομοθετημένη, θα πρέπει να υπάρχει πολιτική ποιότητας και να υλοποιείται από την Μονάδα. Η σύνδεση της Διασφάλισης Ποιότητας και ειδικότερα στην Ανώτατη Εκπαίδευση με τον Πολιτικό Σχεδιασμό, και εν προκειμένω με τις εθνικές εκλογές θα μας απασχολήσει στο παρόν σημείωμα (πρώτο μέρος).
Συνεχής βελτίωση
Θα ξεκινήσω με μία γενικότερη εισαγωγή για να καταλήξουμε στο θέμα μας. Ο σκοπός του ανθρώπου είναι η συνεχής βελτίωσή του και η ομοίωσή του με τον Θεό, ο οποίος μπορούμε να θεωρήσουμε ότι είναι το Απόλυτο Αγαθό. Επιπλέον, ο σκοπός μίας πόλης είναι το συνολικό αγαθό, δηλαδή το αγαθό ολόκληρης της πόλης, παρά το ατομικό αγαθό. Οποιαδήποτε, λοιπόν, ενέργεια του ανθρώπου ή μερικών συνόλων, όπως τα Πανεπιστήμια, ή τα Τμήματα των Πανεπιστημίων, ή μία Διεύθυνση σε ένα Υπουργείο ή Δήμο, κ.λπ., θα πρέπει να αποσκοπεί προς το καλό του συνόλου. Φυσικά, εννοείται ότι δεν θα υπάρχει καταπίεση του ατομικού καλού, αλλά αντίθετα αυτό θα πρέπει να συνεισφέρει στο συνολικό καλό. Έτσι, κατ’ επέκταση και τα μερικά σύνολα ή το Όλον (π.χ. η Χώρα) θα πρέπει να βελτιώνονται συνεχώς. Πώς, όμως, μπορεί να γίνει αυτό και πως μπορεί να μετρηθεί η βελτίωση;
Τα παραπάνω ερωτήματα απασχολούν ακόμη και σήμερα ειδικούς και μη. Υπάρχει, μάλιστα, μεγάλη συζήτηση, τουλάχιστον μεταξύ των ειδικών, σχετικά με την μέτρηση, κυρίως ποσοτική, αλλά και ποιοτική του παραπάνω ερωτήματος. Πώς, δηλαδή, μπορεί να μετρηθεί η βελτίωση. Από κάπου, όμως, πρέπει να ξεκινήσουμε. Έτσι, ακολουθώντας τις συμβουλές του Πυθαγόρα, που έλεγε «μόλις ξυπνάς βάλε σε τάξη όσα πρέπει να γίνουν κατά την διάρκεια της ημέρας» και συμπλήρωνε ότι το βράδυ «μην αφήσεις τον ύπνο να κλείσει τα μάτια σου, πριν αναλογιστείς τρεις φορές τις πράξεις σου της ημέρας που πέρασε. Ποιες ήταν οι καλές, ποιες οι κακές, και ποιες έμειναν ανολοκλήρωτες», πρέπει να κοιταζόμαστε το πρωί στον «καθρέφτη» και να βάζουμε τους στόχους της ημέρας και το βράδυ πάλι μπροστά στον καθρέφτη να κάνουμε απολογισμό της ημέρας!
Διασφάλιση Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση
Έτσι, το πρώτο που πρέπει να κάνει η μονάδα (ακαδημαϊκή ή μη) είναι να καταγράψει το ποια είναι. Να κοιταχτεί, δηλαδή, στον καθρέφτη! Δεν μπορεί να υπάρχει Ακαδημαϊκό Ίδρυμα, που να μην γνωρίζει τον αριθμό των φοιτητών του, προπτυχιακών, μεταπτυχιακών και διδακτορικών, τον αριθμό των μελών ΔΕΠ, κ.λπ. Το ίδιο ισχύει και για την ακαδημαϊκή μονάδα, δηλαδή το τμήμα για τα ελληνικά δεδομένα. Πρέπει να γνωρίζει τον αριθμό των φοιτητών του στα κανονικά έτη, στα έτη ν+2, κ.λπ., τους λιμνάζοντες φοιτητές, κ.λπ.
Στην συνέχεια, το επόμενο βήμα είναι «η δήλωση πολιτικής ποιότητας της ακαδημαϊκής μονάδας», η οποία περιλαμβάνει την δέσμευσή της για την εφαρμογή πολιτικής ποιότητας. Η Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση στην Ελλάδα (ΑΔΙΠ) έχει «ζωή» δεκατρία (13) χρόνια, και αυτό προσπαθεί να κάνει. Να πείσει τα Ιδρύματα να δεσμευτούν με συγκεκριμένη πολιτική ποιότητας. Επίσης, προσπαθεί να πείσει την Πολιτεία να κάνει το ίδιο. Από το 2014 τα Ιδρύματα σιγά-σιγά πείθονται για την αναγκαιότητα της πολιτικής ποιότητας. Η Πολιτεία, όμως, ακόμη δεν έχει κάνει το καθήκον της, το οποίο δεν είναι άλλο από την τήρηση και εφαρμογή των ψηφισμένων νόμων. Εάν, τώρα μετά από δημόσια διαβούλευση είναι απαραίτητο να γίνουν βελτιώσεις, αυτές είναι λογικό ότι θα πρέπει να γίνονται. Ο νόμος με τον οποίο θεσμοθετήθηκε η Πιστοποίηση των Ιδρυμάτων, αλλά και των Προγραμμάτων Σπουδών των Ιδρυμάτων, είναι ο 4009 του 2011. Η Πιστοποίηση, όμως, ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2018! Επτά χρόνια μετά! Δεν μπορεί να μιλάμε για Διασφάλιση της Ποιότητας (Δ.Π.) και η Πολιτεία να μην αναλαμβάνει το μερίδιο ευθυνών της, το οποίο είναι η σταθερή εναρμόνιση με τις αρχές της Δ.Π.
Με τέτοια τακτική της Πολιτείας δεν μπορούν να προωθηθούν οι απαραίτητες διαδικασίες, οι οποίες παρεμπιπτόντως είναι απολύτως αναγκαίες, εάν επιθυμούμε οι απόφοιτοι των Ελληνικών ΑΕΙ να μετακινούνται ελεύθερα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για να πεισθούν οι πιθανοί αμφισβητούντες τα παραπάνω, παρακαλώ πολύ να ανατρέξουν στην σελίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Εκπαίδευσης των Ιατρών (https://wfme.org/). Η εσωστρέφεια και ο εγωκεντρισμός μίας Διοίκησης δεν αποβαίνει σε καλό των πολιτών.
Το επόμενο μεγάλο κακό της Πολιτείας είναι η δημιουργία νέων Προγραμμάτων Σπουδών (Π.Σ.) χωρίς πρώτα να Πιστοποιούνται. Αυτό δεν γίνεται στις ανεπτυγμένες χώρες. Χώρες, όπως η Κύπρος και το «Κρατίδιο του Κοσόβου», πρώτα πιστοποιούν και στην συνέχεια, ανάλογα με την πρόταση της επιτροπής εμπειρογνωμόνων, λειτουργούν ή όχι νέα Π.Σ.
Επίλογος
Κλείνοντας το πρώτο μέρος σχετικά με την Διασφάλιση της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση στην Ελλάδα, αλλά και τον Πολιτικό Σχεδιασμό, θα ήθελα να συνοψίσω γράφοντας ότι η Διασφάλιση Ποιότητας είναι αναγκαία για δύο ακόμη λόγους. Πρώτον, για λόγους διαφάνειας και δεύτερον για λόγους κοινωνικής λογοδοσίας. Η Ανώτατη Εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι δημόσια και χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό. Από τους φόρους των πολιτών. Έτσι στερούνται οι άνεργοι, οι συνταξιούχοι, οι ελεύθεροι επαγγελματίες, και εν γένει όλοι οι πολίτες, για να παρέχεται υψηλού επιπέδου ανώτατη εκπαίδευση. Το λιγότερο που μπορούν να κάνουν τα Ιδρύματα είναι να ακολουθούν διαφανείς διαδικασίες και να λογοδοτούν προς το κοινωνικό σύνολο!