Σήμερα «εορτάζεται» η Παγκόσμια Ημέρα Φιλοσοφίας. Καθιερώθηκε από την ΟΥΝΕΣΚΟ το 2002. H ΟΥΝΕΣΚΟ στην σελίδα της στο διαδίκτυο υπογραμμίζει τη διαχρονική αξία της φιλοσοφίας για την ανάπτυξη της ανθρώπινης σκέψης, για κάθε πολιτισμό και για κάθε άτομο.
Συμπληρώνει ότι «ἡ φιλοσοφία είναι ένας εμπνευσμένος κλάδος καθώς και μια καθημερινή πρακτική που μπορεί να μεταμορφώσει τις κοινωνίες. Επιτρέποντας την ανακάλυψη της ποικιλομορφίας των πνευματικών ρευμάτων στον κόσμο, η φιλοσοφία διεγείρει τον διαπολιτισμικό διάλογο. Αφυπνίζοντας τα μυαλά στην άσκηση της σκέψης και την αιτιολογημένη αντιπαράθεση απόψεων, η φιλοσοφία βοηθά στην οικοδόμηση μιας πιο ανεκτικής, πιο σεβαστής κοινωνίας. Έτσι, βοηθά στην κατανόηση και την αντιμετώπιση των σημαντικών σύγχρονων προκλήσεων δημιουργώντας τις πνευματικές συνθήκες για αλλαγή».
Στην χώρα με όμως δεν έχει καθιερωθεί ευρέως. Η γνώμη μου είναι ότι θα πρέπει να καθιερωθεί επισήμως από την ελληνική πολιτεία και να «εορτάζεται» με πλήθος εκδηλώσεων. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα πρέπει να αναλάβει μια τέτοια πρωτοβουλία.
Η φιλοσοφία δεν έχει, κατά την γνώμη μου, την θέση που της αρμόζει στο σύγχρονο νεοελληνικό κράτος. Ποιοι είναι οι λόγοι; Δεν θα τολμούσα να ισχυριστώ ότι τους γνωρίζω πάρα μόνο ότι περνούν κάποιες σκέψεις από το μυαλό μου. Ας ξεκινήσουμε με την εξυπνάδα «αμπελοφιλοσοφίες», που μπορώ να το δεχθώ μόνο με την σύνδεση με τους «Δειπνοσοφιστές» του Αθηναίου ή το «Συμπόσιο» του Πλάτωνος, όπου έρεε άμετρα ή με μέτρο ο οίνος! Κατά τα άλλα, μάλλον συνδέεται με το νεοελληνικό σύμπλεγμα κατά της αρχαίας Ελλάδος, διότι ναι μεν είμεθα υπερήφανοι για εκείνους, από την άλλη όμως δε κατανοούμε ότι υστερούμε πολύ από εκείνους και απέχουμε παρασάγγας! Υποτιμούμε, γενικώς, οτιδήποτε θαυμαστό έκαναν οι αρχαίοι πρόγονοι μας πιστοί στο Αισωπικό, «όσα δεν φθάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια». Γι’ αυτό και η χώρα μας δεν διαθέτει αισθητική, δεν διαθέτει εκπαιδευτικό σύστημα αξιόλογο, δεν διαθέτει αξιόλογα πανεπιστήμια, δεν διαθέτει πολλά. Γιατί όμως η φιλοσοφία θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στην ελληνική κοινωνία; Και ποια φιλοσοφία;
Η φιλοσοφία είναι συνδεδεμένη με την αμφισβήτηση. Θέλουμε σήμερα την αμφισβήτηση; Ή προτιμάμε να «προσκυνάμε» «ηγέτες»; Διαβάζοντας το βιβλίο της Τζούλια Αννας «Πλάτων» αντιλαμβανόμαστε ότι ο σκοπός του Πλάτωνα δεν ήταν να μας προσφέρει δόγματα, αλλά να μας οδηγήσει στη αμφισβήτηση, όπως έκανε και ο δάσκαλός του Σωκράτης. Σήμερα αμφισβητούμε τον δάσκαλο; Ο Σωκράτης αμφισβητούσε ότι οι πολιτικοί γνωρίζουν. Σήμερα αμφισβητούμε τους πολιτικούς; Εκτός εάν γνωρίζουν! Μα, αν γνώριζαν δε θα ήταν η χώρα δεκαπέντε χρόνια σε οικονομική κρίση. Θα είχαν λύσει το πρόβλημα σε δύο-τρία χρόνια.
Επομένως, μια αρχή της φιλοσοφίας είναι η αμφισβήτηση. Την θέλουμε, όμως, σαν κοινωνία; Θέλουν την αμφισβήτηση οι πολιτικοί ή θέλουν να μας λένε συνεχώς «άσε ξέρω εγώ» χτυπώντας μας την πλάτη; Θέλει την αμφισβήτηση ο δάσκαλος; Ή καταρρακώνεται το εγώ του όταν τον αμφισβητούν οι μαθητές του; Στα πανεπιστήμιά μας τα μέλη ΔΕΠ θέλουν την αμφισβήτηση; Την προωθούν μέσα από την επιστημονική μέθοδο; Ή η κατοχή του διδακτορικού προσδίδει χαρακτηριστικά αυθεντίας, που δεν πρέπει να αμφισβητούνται από κανένα; Μήπως γενικά η αμφισβήτηση, η αμφιβολία, η απορία, το ερευνητικό ερώτημα που μας πάει μπροστά δεν είναι αποδεκτό ευρέως στη σύγχρονη Ελλάδα; Μήπως ταιριάζουμε πιο πολύ με τις ανατολικές θεοκρατικές χώρες της εποχής του Σωκράτη και του Πλάτωνα, και όχι με την αρχαιοελληνική παράδοση που εκπαίδευε «αμφισβητίες»; Από πού να αρχίσει και πού να τελειώσει κάποιος; Από τον Προμηθέα, την Αντιγόνη, τον Σωκράτη, τον Διογένη τον Κυνικό, τους άλλους φιλοσόφους; Έχουμε κατανοήσει ότι η ερώτηση, η απορία είναι το σημαντικό. Όχι η απάντηση. Με την Τεχνητή Νοημοσύνη σήμερα τις απαντήσεις, μετά από έλεγχο, τις βρίσκει κανείς εύκολα. Τις ερωτήσεις όμως; Την διαδρομή που πρέπει να ακολουθήσουμε για να βρούμε την απάντηση; Ποιος μας την δείχνει; Τα σχολεία με τον φόβο των δασκάλων και των εκπαιδευτικών για την ύλη; Τα μαθησιακά αποτελέσματα των μαθημάτων των προπτυχιακών σπουδών;
Να τι διδάσκει η φιλοσοφία και η ζωή του Σωκράτη, η φιλοσοφία του Πλάτωνος. Διδάσκουν το «καλώς ερωτάν» και μετά βοηθούν να βρούμε μόνοι μας τον δρόμο μας! Όχι, ο γονέας, όχι ο δάσκαλος, όχι ο πολιτικός, όχι η κοινωνία. Μόνοι μας. «… δεν είναι δυνατό ο Πλάτων να γνωρίζει κάτι για λογαριασμό σου. Εσύ ο ίδιος θα πρέπει να προσπαθήσεις από μόνος σου ώστε να μπορέσεις να καταλάβεις τι γίνεται.». Και επιπλέον «το να βασίζεσαι στην μαρτυρία κάποιου άλλου, όσο βάσιμη και αν είναι αυτή, δεν είναι ποτέ το ίδιο με το να βιώνεις το γεγονός αυτό ο ίδιος.»
Αυτή είναι η δουλειά της φιλοσοφίας. Να μας έχει συνεχώς «καθ’ οδόν». Να αναζητούμε συνεχώς την Ιθάκη. Να μας μάθει να σκεφτόμαστε ορθά.
Γι’ αυτό θα πρέπει ασχολούμαστε πολύ με την φιλοσοφία, διότι αυτό που λείπει από την κοινωνία μας είναι η σκέψη. Η ορθή σκέψη. Έτσι θα πρότεινα να καθιερωθεί ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Φιλοσοφίας με πολλές εκδηλώσεις σε όλη την χώρα. Για παράδειγμα τα σχολεία θα μπορούσαν να καλέσουν ειδικούς και να γίνουν διαλέξεις/συζητήσεις καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας. Πανεπιστημιακοί θα μπορούσαν να ανταλλάξουν απόψεις για σύγχρονα προβλήματα, όπως τα ηθικά διλήμματα που απορρέουν από την τεχνητή νοημοσύνη, την ευθανασία, κ.λπ..